Greenwashing: groene woorden zonder daden

In onze huidige maatschappij is duurzaamheid een steeds belangrijker onderwerp geworden. Steeds meer bedrijven profileren zichzelf als duurzaam en maken allerlei claims over hun milieuvriendelijkheid. Over het algemeen zijn ze oprecht bezig de juiste stappen te ondernemen. Helaas zijn er ook bedrijven die zichzelf weliswaar als groen presenteren, maar in werkelijkheid niet zo duurzaam zijn als ze beweren. Dit fenomeen staat bekend als greenwashing.

Greenwashing is feitelijk niet meer dan een marketingstrategie. Het gaat daarbij om bedrijven die zichzelf als duurzaam en milieuvriendelijk presenteren zonder daadwerkelijk stappen te ondernemen om hun impact op het milieu te verminderen. Met greenwashing misleiden ze consumenten en laten hen denken dat het bedrijf meer om het milieu geeft dan het werkelijk doet.

Voorbeelden van greenwashing
Bedrijven die aan greenwashing doen, gebruiken met opzet vage bewoordingen en termen die geen wettelijke definitie hebben. Bijvoorbeeld, een bedrijf dat beweert dat zijn producten “milieuvriendelijk” zijn, zonder verder uit te leggen wat er milieuvriendelijk aan is. Of merken die beweren dat hun producten zijn gemaakt van gerecyclede materialen, terwijl in werkelijkheid slechts een klein deel van het product gerecycled materiaal bevat. Of ondernemingen die zichzelf als milieuvriendelijk presenteren, maar in werkelijkheid de meeste producten produceert in vervuilende fabrieken in ontwikkelingslanden. Veel termen of benamingen zijn niet beschermd. Zo koketteerden sommige bedrijven bijvoorbeeld met hun producten zoals bamboeserviezen die in werkelijkheid van plastic waren. Aan het plastic werd bamboepoeder als vulling toegevoegd. Bamboepoeder is vermalen zaagsel dat bij de verwerking van bamboe tot plaatmateriaal vrijkomt. Of merken die iets presenteren als biokatoen, terwijl er maar een heel klein percentage biokatoen in het artikel zit. Kijk dus altijd naar het label en wat de verschillende percentages zijn van de materialen. En staat het er niet duidelijk op of twijfel je? Vraag het gewoon.

Misleidende afbeeldingen
Een groen logo, een plaatje van glooiende heuvels of andere groene gewassen. Bedrijven gebruiken allerlei trucs om hun producten een duurzaam imago te geven. Maar wat is de toegevoegde waarde om iets als milieuvriendelijk te presenteren door een plaatje van een boom, terwijl het product zelf niets te maken heeft met bomen of bosbehoud. Kijk dus niet alleen naar de plaatjes en de (soms zelf gefabriceerde) logo’s die een groene impact suggereren maar bekijk ook kritisch de producten waar het om gaat en/of de materialen waar het uit bestaat. Een bedrijf is verplicht om een materialenoverzicht op het label te geven.

Irrelevante claims
Soms lijkt het wel alsof allerlei gezondheidsvoordelen en claims op een grote hoop worden gegooid en je ermee wordt gebombardeerd om een positieve, groene indruk te geven. Een voorbeeld van zo’n irrelevante claim is de bewering dat iets “glutenvrij” is. Dat is heel fijn als het van belang is voor het product en voor de mensen die het kopen vanwege hun gezondheid. Maar in sommige gevallen wordt het ook gebruikt als afleiding, terwijl deze term geen enkele relevantie heeft voor het milieu of duurzaamheid van het betreffende bedrijf.

Voorkomen is beter dan misleid worden
Om te voorkomen dat je wordt misleid door greenwashing, is het belangrijk om kritisch te zijn bij het evalueren van claims van bedrijven. Hoewel niet waterdicht, zijn er een paar zaken waar je op kunt letten om te voorkomen dat je wordt misleid:

1. Zoek naar certificeringen en labels . Er zijn verschillende certificeringen en labels die aangeven dat een product duurzaam is. Kijk bijvoorbeeld naar het Fairtrade-keurmerk, het FSC-keurmerk voor duurzaam hout en papier, het EU Ecolabel voor milieuvriendelijke producten of het GOTS-label (Global Organic Textile Standard). Wat overigens niet wil zeggen dat bedrijven die geen labels hebben (of kunnen betalen want ze zijn niet goedkoop) per definitie niet duurzaam zijn. Bij twijfel, vraag het gewoon. Hetzij aan het bedrijf, hetzij aan de instantie waarvan ze het certificaat voeren. Op de site keurmerkenwijzer.nl vind je per productgroep/categorie welke (legitieme) keurmerken er zijn en wat hun betekenis is.

2. Onderzoek het bedrijf. Voordat je een product koopt, is het de moeite waard om het bedrijf dat het produceert te onderzoeken. Zoek naar informatie over het beleid van het bedrijf met betrekking tot duurzaamheid en kijk of het bedrijf zich actief inzet voor het verminderen van zijn impact op het milieu. Google het bedrijf, google het certificaat waar ze mee pronken. Een beetje onderzoek kan al heel wat opleveren.

3. Vergelijk producten – Als je op zoek bent naar een duurzaam product, is het de moeite waard om verschillende opties met elkaar te vergelijken. Kijk naar de materialen die worden gebruikt, het productieproces en de verpakking en vergelijk deze met andere opties om er zeker van te zijn dat je de meest duurzame keuze maakt.

4. Wees sceptisch. Als een claim te mooi lijkt om waar te zijn, is het waarschijnlijk ook zo. Wees sceptisch bij het beoordelen van claims van bedrijven en vraag om bewijs om te ondersteunen wat ze beweren.

5. CO2 uitstoot compenseren door bomen planten is heel nobel, maar het leidt de aandacht vaak af van de minder duurzame acties van ondernemingen. Let wel, dit is niet altijd het geval maar kijk goed welke bedrijven hiermee schermen en of het daadwerkelijk impact heeft. Kijk eens op de site van milieudefensie.
   Zij zijn alert op vervuilers die zich groener voordoen dan ze zijn:

Bekijk dus altijd goed of wat bedrijven zéggen over duurzaamheid klopt met wat ze daadwerkelijk ondernemen. Het wordt gelukkig steeds moeilijker voor bedrijven om te greenwashen dankzij kritische consumenten en organisaties die niet aarzelen naar de rechter te stappen. Ook de EU is bezig met strengere regelgeving al gaat dat nog lang niet snel genoeg. Het mooiste zou zijn om duurzaamheid te verplichten zodat greenwashers niet meer wegkomen met groene leugens. Op de site van milieudefensie vind je een oproep waarmee je de ceo’s van de meest vervuilende bedrijven kunt aansporen daadwerkelijk duurzaam te zijn!